Wszystko, czego nie wiesz o fotografii prasowej

Fotografia prasowa nazywana jest też fotoreporterską. Jej celem jest dokumentacja życia. Ukazuje to, co nas otacza. Nie idealizuje. Stanowi obraz naszego codziennego życia i wydarzeń, które mają miejsce w czasie rzeczywistym. Przedstawia niewyreżyserowane ujęcia i realnych bohaterów. Zdjęcia trafiają na strony tygodników, dzienników czy miesięczników. Wykorzystywane są też w mediach - telewizji, czy na portalach internetowych agencji prasowych. Zajmują się nią wykwalifikowani fotografowie. To mała definicja fotografii prasowej. W tym artykule znajdziesz garść informacji pod hasłem „Wszystko, czego nie wiedziałeś o fotografii prasowej”! Zachęcamy do lektury!

Fotografia reporterska – jak to się zaczęło?

Historia fotografii wskazuje kilka nazwisk, które dzierżą palmę pierwszeństwa w tej dziedzinie, oto kilka z nich:

1. Osobą, która jako pierwsza wykonała reportażowe zdjęcia, to Roger Fenton. Angielski prawnik wykonał serię zdjęć z wojny krymskiej, które później zostały opublikowane w Illustrated London News. Znawcy jednak twierdzą, że Fenton wykonywał zdjęcia reżyserowane, a to nie jest cecha fotografii prasowej i reportażowej.
2. Ci więc odmawiają pierwszeństwa anglikowi i twierdzą, że Alexander Gardner to pionier fotografii prasowej, bo wykonał niearanżowane zdjęcia z procesu zabójców Lincolna. Można zaryzykować stwierdzenie, że zdjęcia reportażowe rozpoczęły się od pokazania wojny.
3. Innymi fotografami pracującymi podczas wojen byli: Alexander Gardner, Timothy O’Sullivan i James Gibson. Jedni pokazywali wojnę bez drastycznych scen, inni wręcz przeciwnie.
4. Później modna stała się fotografia przedstawiająca problemy społeczne. Za pioniera prasowej fotografii społecznej uważa się Jacoba Augusta Riisa, który przybył do Stanów Zjednoczonych z Danii. Współpracował z „New York Tribune”. Zamieszczano jego zdjęcia pokazujące nędzę imigrantów, a także sceny przemocy na amerykańskich ulicach.
5. Jedne z najbardziej rozpoznawalnych zdjęć tamtych czasów wykonał Lewis Hine. Wykonywał zdjęcia imigrantów, dzieci i dorosłych bardzo ciężko pracujących. Na zlecenie Czerwonego Krzyża obfotografował I wojnę światową. W latach 30-tych wykonał serię zdjęć mężczyzn pracujących przy Empire State Building.
6. Pierwsze zdjęcia o charakterze dokumentalno- przyrodniczym wykonał William Henry Jackson. Zrobił je podczas wyprawy do Parku Yellowstone.
7. Niemiecki fotograf August Sander zaangażował się w stworzenie portretów typologicznych ludzi XX wieku. Wykonywał zdjęcia mieszkańcom małych i dużych miast, ubogich i bogaczy, rzemieślników i fabrykantów.

Pierwsza definicja

Pojęcie fotografii prasowej wprowadził Wiliam Randolf Hearst. Pisał on, że fotografia prasowa nie może być ani dziełem sztuki, ani urozmaiceniem tekstu, ale informacją wizualną. „Informacja to interesowanie się wszystkim tym, co ciekawego dzieje się wokół nas i co zawiera moment niespodzianki, zaskoczenia” – pisał Hearst. Fotografia prasowa ewoluowała na przestrzeni lat, a jej kryteria zmieniały się wraz ze zmianami technologicznymi i społecznymi.

Rozwój prasy szansą dla fotografów

• Fotografia dziennikarska rozpoczyna się od zdjęć typu kronikarskiego. Wykonawcą jednego z pierwszych tego typu zdjęć jest Samuel Morse, wynalazca telegrafu. W 1840 roku wykonał zdjęcie uczniów w Yale. Wykonywano więc zdjęcia o charakterze informacyjnym, na przykład serię zdjęć z pożaru w Hamburgu lub zdjęcia z parady wojskowej w miejscowości Linz. Wszystkie wykonane mniej więcej w połowie XIX wieku!
• Z początkiem XX wieku nastąpił duży rozwój prasy. A możliwość reprodukowania w nich fotografii spowodowała, że gazety stały się potęgą medialną, właśnie dzięki bardziej atrakcyjnemu wyglądowi wizualnemu dla czytelników. Pojawił się zawód fotoreportera. Ludzi ciekawiło, jak wygląda świat tysiące kilometrów od miejsca ich zamieszkania i chętnie sięgali po bogato ilustrowane treści zamieszczane w gazetach. Na temat pierwszej fotografii zamieszczonej w prasie toczą się spory. Niektórzy powołują się na „New York Daily Graphic” z 1880 roku. Inni podają francuski tytuł „Le journal ilustree” z 1886 r. Sensacją było wydanie „Le Figaro” z 1888 rok, którego 3 strony pokrywało 24 zdjęcia generała Georgesa Boulangere’a.
• Fotografia prasowa rozumiana we współczesny sposób pojawiła się w pierwszym dwudziestoleciu XX wieku w Stanach Zjednoczonych wraz z pojawieniem się takich tytułów, jak” „Daily News”, „New Yorks Picture”, „International News Picture”, „The Assiociated Press News Photo Service” czy „Wide WordsPhotos”. Magazyny te zatrudniały szeroko rozbudowaną sieć fotokorespondentów.
• Rewolucją technologiczną i milowym krokiem w zawodzie fotoreportera było wynalezienie aparatu Leica w 1925 r. Leica była aparatem małym i lekkim. Ważnym wynalazkiem było też pojawienie się aparatów małoobrazkowych na filmy drobnoziarniste, które pozwalały fotografować w świetle naturalnym bez konieczności używania lamp błyskowych.

Zawodowi fotoreporterzy

Erich Salomon i jego przyjaciel Hans Baumann uważani są za jednych z pierwszych, zawodowych fotoreporterów. Bauman fotografował pod pseudonimem i pracował dla największej agencji informacyjnej fotograficznej Depot. Ich zdjęcia dotyczyły szerokiej palety tematów. Jedną z ciekawych postaci był Albert Kahn, który zamarzył sobie, aby zrealizować projekt fotograficzny polegający na odkryciu i sfotografowaniu życia egzotycznych ludów z różnych zakątków świata. Zdjęcia wykonywał sam pomysłodawca i zatrudnione przez niego osoby. Przez ponad 20 lat wykonano ok. 72000 zdjęć w 42 krajach świata. W 1936 roku powstał ilustrowany magazyn Life. Jako fotograf pracowała dla gazety Margaret Bourke-White. Jej zadaniem było podróżowanie po świecie i nadsyłanie do redakcji zdjęć reporterskich. Inną osobą – bohaterem ciekawej historii w świecie fotografii prasowej był Arthur Felling zwany Weegee. Syn pochodzącego z Polski rabina. Wykonywał zdjęcia kryminalne. Szybko reagował na nietypowe sytuacje, które wymagały interwencji policji. Zaaranżował nawet studio fotograficzne w samochodzie, aby ekspresowo wykonywać zdjęcia i przekazywać je do prasy Od jego przydomka nazwano nurt fotograficzny Voyeurytyzm. Jego naśladowcy wykonywali zdjęcia z miejsc różnorodnych przestępstw i doprowadzili do powstania tzw. reportażowej fotografii bulwarowej. Weegee współpracował m.in. z „Vogue”. Zawód fotografa prasowego we współczesnym dziennikarstwie zaczął się kształtować dopiero po II wojnie światowej.

Maksyma ważna dla fotografii prasowej

Zdjęcia niearanżowane, reporterskie wykonywał Henri Cartier - Bresson. Jest on autorem powiedzenia, że dla fotografii ważny jest tzw. „decydujący moment”, w którym fotograf postanawia nacisnąć przycisk migawki. Wyznawał zasadę, że podczas wykonywania fotografii liczy się tylko ta chwila, podczas której naciskany jest spust migawki. Najważniejszym organem dla fotoreportera jest jego oko, dzięki któremu intuicyjnie fotograf wie, że może uwiecznić określony moment na zdjęciu! Pracował on dla praktycznie wszystkich dzienników i czasopism na świecie! Jest jednym z członków założycieli słynnej agencji fotograficznej Magnum, działającej od 1947 roku.

Zestawy zdjęć

Fotografia prasowa charakteryzuje się tym, że fotograf wykonuje z reguły serię zdjęć. Wybiera kilka z nich, które obrazują dane wydarzenie, zaistniały fakt czy zjawisko. Na zdjęciach pokazuje się określone realia, czas, miejsce i bohaterów w ich naturalnym środowisku. Zestawy zdjęć, które pojawiają się w prasie, aby zilustrować tekst dziennikarski mają wywołać u odbiorcy określone emocje. Często fotografów prasowych nazywa się „wrażliwcami oddziałującymi na nasze zmysły”. Dlaczego? Bo serie zdjęć mają oddawać nastrój i atmosferę wydarzeń, których świadkiem był fotograf.

Współczesną fotografię reportażową możemy podzielić na:

- reportaż społeczny,
- reportaż polityczny,
- reportaż wojskowy,
- reportaż policyjny/kryminalny,
- reportaż sportowy,
- reportaż przyrodniczy.

Polska fotografia dokumentalna i prasowa

Polscy fotografowie dokumentalni byli rozsiani po terenach należących do trzech zaborców. Fotografowali od terenów niemieckojęzycznych, po wschodnie rubieże Azji. Zajęli się fotografią właściwie natychmiast po jej wynalezieniu. Na publikację zdjęć w prasie trzeba było jednak poczekać aż dokonają się zmiany technologiczne związane z reprodukowaniem ich w prasie. Pionierem zdjęć dokumentalnych był Karol Beyer, zwany fotografem Warszawy. Ze względu na tematykę zdjęć nazywa się go też ojcem polskiej fotografii naukowej i krajoznawczej. Pstrykał też wiele portretów. Zdjęcia wykonywał technikami tzw. szlachetnymi (technika mokrego kolodium, ambrotypia, a nawet zdjęcie wykonane z udziałem stereoskopu). Kolejnym pionierem fotografii dokumentalnej, która później była wykorzystywana w prasie – był Walery Rzewuski- twórca zaangażowanej fotografii politycznej. Koniec XIX wieku to działalność Konrada Brandela, który w historii fotografii reporterskiej w Polsce i na świecie zapisał się jako wynalazca tzw. fotorewolweru, który umożliwiał wykonanie „migawkowych zdjęć”. Fotorewolwer umożliwiał wykonanie dynamicznych, wręcz poklatkowych ujęć.

Pierwsze gazety w Polsce publikujące reporterskie zdjęcia

W Warszawie w II połowie XIX wieku pojawił się „Tygodnik Ilustrowany”. Pismo początkowo dekorowano ilustracjami drzeworytniczymi, ale szybko rozpoczęto reprodukowanie zdjęć. Po około 50 latach wydawania gazety pismo to było prenumerowane przez 11 tys. mieszkańców! Stałym współpracownikiem Tygodnika Ilustrowanego był Łukasz Dobrzański. Innym pismem cenionym przez czytelników był „Kurier Warszawski”, w którym także wraz z rozwojem technologii zaczęto zamieszczać zdjęcia.

Fotografia prasowa dzisiaj

Na przestrzeni lat agencje prasowe poszerzały swoje kompetencje. Pojawiła się telewizja. Zaczęto organizować konkursy fotografii prasowej. Faktem jest, że zdjęcie jest jednym z podstawowych elementów współczesnej gazety. Zdjęcia zamieszczane w gazetach:

- spełniają funkcję informacyjną,
- uzupełniają podawane w gazecie fakty.

Wielu z nas decydując się na zakup jakiejś gazety przegląda pobieżnie nagłówki i fotografie zamieszczone w gazecie. Zdjęcia prasowe cechuje więc swoista wyższość nad słowem pisanym. Ilustracja o wiele szybciej przekazuje informację. Jednocześnie informuje o faktach i przekazuje emocja. Przekazuje ją wielokanałowo. Fotografię prasową nazywamy „sztuką ułamka sekundy”. Zadaniem reportera jest zatrzymanie w fotografii intensywności danego momentu wydarzenia, którego jest świadkiem. Fotografowie rozróżniają fotografię informacyjną i publicystyczną. Już w latach 50-tych XX wieku Wilson Hicks powiedział „ Obraz jest nowym pismem w służbie nowego świata” cytat z jego książki pt. “Words and Pictures an introduction to photojurnalism”). Fotografia prasowa trafia do naszej wyobraźni, czasami lepiej niż słowo pisane. Powinna informować, zaciekawiać, oddziaływać na emocje, przemawiać do naszego wnętrza. Obecnie bardzo rozwija się fotografia prasowa dot. sportu.

Najbardziej znanym konkursem fotografii reporterskiej na świecie jest rokrocznie organizowany konkurs pod nazwą World Press Photo. Odbywa się on od 1955 roku z inicjatywy niezależnej fundacji, która ma siedzibę w Amsterdamie. Konkurs dotyczy najlepiej dokumentującej fotografii minionego roku, a nagroda przyznawana jest w różnych kategoriach. Szacuje się, że każdego roku najlepsze zdjęcia na świecie ogląda na organizowanych wystawach ok 4 mln ludzi! To najlepszy przykład, że współczesny człowiek interesuje się fotografią reporterską nie tylko w kontekście kupowanej regularnie bądź okazjonalnie prasy, ale przykuwa ona jego uwagę z zupełnie innych względów! Właśnie z powodu emocji, jakie niosą ze sobą zdjęcia reporskie! I Ty możesz spróbować swoich sił w fotografii reporterskiej i prasowej. Najlepiej wykonać swoje portfolio, wywołując swoje zdjęcia. Można skierować z takim portfolio swoje kroki do jakiejś lokalnej bądź regionalnej gazety. A może do biura portalu informacyjnego działającego w Twoim mieście i zaproponować swoje usługi. Można też poszperać w internecie i przesłać swoje zdjęcia na konkurs związany z fotografią reporterską lub prasową! Trzymamy kciuki!

zdjęcia: Pixabay i Wikipedia